การกินเจ หรือเทศกาลถือศีลกินผักเป็นประเพณีของชาวไทยเชื้อสายจีนที่อาศัยในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ซึ่งในความหมายการถือศีล ก็คือ การละเว้นจากเนื้อสัตว์ ซึ่งนอกจากกินเจจะเป็นเสมือนการเว้นกรรม ที่มีความเชื่อว่าได้บุญแล้ว การกินเจยังเกิดผลดีต่อสุขภาพด้วยเช่นกัน ในด้านการรักษาสมดุลของร่างกาย ช่วยกำจัดสารพิษออกจากร่างกาย เนื่องจากอาหารเจ อุดมไปด้วย ผัก ผลไม้ และธัญพืชต่างๆ ที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกายและตามหลักวิทยาศาสตร์โภชนาการ การงดเนื้อสัตว์ทุกชนิด ใช้โปรตีนจากถั่ว และอาหารธรรมชาติชนิดต่างๆ แทน จะช่วยให้กระเพาะอาหารได้พักจากภารกิจการย่อยเนื้อสัตว์ที่ทำงานประจำอย่างหนักมาตลอดทั้งปี
กินเจให้ได้คุณค่าอาหารครบถ้วน ช่วยเพิ่มภูมิคุ้มกัน
คนจำนวนมาก อาจกำลังเครียดกับอาหารเจ เพราะเวลาเห็นอาหารเจในปัจจุบัน ก็มักจะมากับความหนักมัน และเจอแต่หมี่กึง (แป้งที่เลียนแบบเนื้อสัตว์) จนสงสัยว่าจะกินเจอย่างไรให้ได้คุณค่าทางอาหาร ซึ่งการกินเจให้ได้คุณภาพและไม่ขาดสารอาหาร เราสามารถทำได้ง่ายๆ ด้วยการเลือกกินผัก ผลไม้ และธัญพืช ให้ถูกหลัก เพื่อให้ได้สารอาหารอย่างครบถ้วนและสมดุล เช่น ในแต่ละมื้ออาจจะมีการผสมผสานของผักผลไม้ เมล็ดธัญพืชจำพวกถั่วต่างๆ อย่างถั่วเหลือง ก็จะทำให้ได้รับสารอาหารอย่างหลากหลายเหมาะสมและได้โปรตีนที่สมบูรณ์ โดยเฉพาะถั่วเหลืองสำหรับชาวเจนั้นนับเป็นแหล่งโปรตีนที่ดีไม่แพ้เนื้อสัตว์ และฮอร์โมนพืชในถั่วเหลืองคือสารไอโซฟลาโวนส์ช่วยลดคอเลสเทอรอลและป้องกันมะเร็งในเต้านมอีกด้วย
เปลี่ยนเมนู หมี่กึง แป้งที่ใช้แทนเนื้อสัตว์ เป็นเมนูจากเห็ด ก็จะดีต่อร่างกาย เพิ่มขึ้นไปอีก เพราะเห็ดเป็นวัตถุดิบอีกหนึ่งชนิดที่ให้โปรตีนทดแทนเนื้อสัตว์ที่ขาดหายไปได้ นอกจากนี้ เห็ดยังจัดว่าเป็นแหล่งที่ดีของวิตามิน แร่ธาตุ รวมทั้งธาตุเหล็ก และซีลีเนียมซึ่งมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระด้วย โดยเมนูเห็ดยอดนิยม ได้แก่ ยำเห็ดญี่ปุ่น เต้าหู้ตุ๋นเห็ดหอม เป็นต้น
สิ่งที่ควรกิน ช่วงกินเจ
- กินอาหารให้ครบ 5 หมู่ โดยเฉพาะโปรตีนที่สามารถทดแทนได้ เช่น ถั่วเหลือง หรือโปรตีนเกษตร
- เลือกกินเห็ดหรือผักหลากสี เพราะอุดมไปด้วยวิตามิน แร่ธาตุต่างๆ มีสารแอนติออกซิแดนท์ ช่วยต้านมะเร็ง
- ลดการปรุงอาหาร ลดอาหารประเภทผัดหรือทอด เปลี่ยนเป็นต้มหรือนึ่งแทน เพื่อให้ร่างกายได้พักผ่อน และการกินรสอ่อนๆ ยังช่วยลดความเสี่ยงต่อการเป็นโรคความดันโลหิตสูงได้อีกด้วย
- สามารถทานชา กาแฟ ที่ไม่ใส่นม ไม่ใส่ครีมเทียม หรือเป็นเครื่องดื่มสูตรเจได้
- ดำรงตนอยู่ในศีลธรรมอันดีงามทั้งกาย วาจา และใจ เพราะการกินเจคือการชำระล้างความสะอาดทั้งกายและใจ
สิ่งที่ควรงด เมื่อเรากินเจ
- ไม่ทานเนื้อสัตว์ หรือสัตว์มีชีวิตที่ใช้เป็นอาหารได้
- ผักกลิ่นฉุนต้องหนีไปให้ไกล เช่น กระเทียม หัวหอม ต้นหอม กุยช่าย เป็นต้น
- อาหารรสจัด เปรี้ยวจัด เค็มจัด หวานจัด ไม่ถือว่าเป็นอาหารเจ ทั้งยังส่งผลเสียต่อร่างกาย
- แยกถ้วยชามกินเจ เรื่องนี้สำคัญมากๆ สำหรับผู้ที่เคร่งในการกินเจ แต่ผู้ที่เป็นมือใหม่ที่ไม่เคร่งมา ก็ควรยึดข้อนี้ไว้ด้วย โดยเฉพาะช่วงที่มีโรคระบาดโควิด 19 เพราะนอกจากความสะอาดแล้ว จะได้ไม่ติดต่อโรคอื่นๆ กันได้
- ถอยให้ห่างของมึนเมาทุกชนิด รวมถึงผลิตภัณฑ์ที่ทำจากสัตว์ เช่นนมวัว นมแพะ นมเปรี้ยว โยเกิร์ตก็ไม่เจนะ
- ไม่ฆ่าสัตว์ ตัดชีวิต
ข้อมูลจาก : ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. ชนิดา ปโชติการ นายกสมาคมนักกำหนดอาหารแห่งประเทศไทย
ปรึกษาอาหารได้ที่ : ธัญชนก ศรีน้อยเมือง (นักโภชนาการ)
โทร : 081-1371135 Line: cha_nok